Select an Image

header photo

Meqaleler

آذربایجان دمکرات فرقه‌ سینین ۷۵ ایل دواملی مبارزه‌ سی

آذربایجان دمکرات فرقه‌ سینین ۷۵ ایل دواملی مبارزه‌ سی

۱۲ شهریور مراجعتنامه‌ سینین نشری مناسبتیله

ایکینجی دنیا محاربه ‌سینین بیتمه‌ سی ایله مستملکه ‌لرده استقلال حرکاتی و دمکراتیک حقوقلار اوغروندا آپاریلان ملی مبارزه بوتون دنیایا یاییلدی. انگلتره مستملکه ‌لرده بازارلارینی قوروماغا،  آ.ب.ش ایسه دنیا بازارلارینا نفوذ اتمه‌یه چالیشدی. بئله بیر شرایط‌ده آذربایجانین تجربه ‌لی رهبرلری طرفیندن آذربایجان ملی حرکاتینین تمه ‌لی قویولدو.

۱۳۲۰- جی ایللرین سیاسی- اقتصادی شرطلری کندلی و زحمتکشلرین خیرینه سوسیال دییشیک‌لییه یول آچدی. ۱۹۴۱- جی ایلین سنتیابرین آیندا ایرانین ان بؤیوک تورپاق صاحبی اولان رضا خانین دیکتاتورلوغونون سوقوطوندان سونرا آذربایجان کندلیلرینین چوخدانکی آرزوسونون رئاللاشماسی اوچون الوریشلی شرایط یاراندی. ۱۹۴۱- جی ایللرین اولریندن باشلایاراق "قاچاق" کیمی تانینان آذربایجانین تورپاقسیز سلاحلی کندلی قروپلاری آذربایجانین شهر و کندلری اطرافیندا - میانا، …

Read more

ایکینچی دونیا محاریبه‌سیندن سونرا ایراندا گئدن سیاسی-اجتماعی پروسسلره

ایکینچی دونیا محاریبه‌سیندن سونرا ایراندا گئدن سیاسی-اجتماعی پروسسلره

و آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین یارانما سبب‌لرینه بیر باخیش

 

 اؤلکه‌میزین تاریخینده 21 آذر حرکاتی ان اؤنملی سیاسی حادثه ساییلیر. اؤلکه‌ده بو تاریخی حادثه درین سوسیال دییشیکلیگه سبب اولا بیلردی. ایراندا سیاسی، اقتصادی و سوسیال گئری‌لیگه سون قویا بیلردی. ایرانین سون یوز ایللیک تاریخی اؤلکه‌نین مستقیللیک، آزادلیق و سوسیال عدالت اوچون اورادا یاشایان خالقلار، خصوصیله غیرت‌لی آذربایجان خالقی طرفین‌دن فداکارلیقلا آپاریلان مباریزه ایله دولودور. اونلار بو یولدا چوخلو قوربان‌لار وئرمیش‌لر. تاریخین معین مرحله‌لرینده خالقین مباریزه‌سی مرتجع و آوتوریتار حکومت‌لری گئری چکیلمه‌یه مجبور ائتمیش. سون ایللردکی اجتماعی-سیاسی حرکات و اینقیلاب‌لار بو خالق‌لارین مؤوجود دورومدان خلاص اولما‌لاری، داها یاخشی و اینسانی بیر حیات یاشاما‌لاری اوچون ائتدیک‌لری مباریزه‌نین نتیجه‌سی‌دیر. ارتیجاچی قوه‌لر امپئریالیست دؤولت‌لرین کمگیندن یارارلانماقلا مؤوجو شرایطی ساخلاماقدا دیرنیش گؤسترمه‌لری سبب اولدو کی، اؤلکه خالق‌لاری اؤز ایستک و طلبلرینه چاتماسین…

Read more

س.ج.پيشه ­وری (جوادزاده خالخا‌لی)

ترجمه­ ای-حال

س.ج.پيشه ­وری (جوادزاده خالخا‌لی)

 

آذربایجان خالقی‌نین صداقتلی و فداکار اوغلو س.ج.پيشه­ وری  (خالخا‌لی) اؤزونون بوتون حیاتینی ایران زجمتکش کوتله‌لری‌نین نجاتی یولوندا گئدن بؤیوک مباریزه ایشینه حصر ائتمیش، گورکملی انقلاچی، ایران کومونیست فیرقه‌سی‌نین بانی‌لرین‌دن بیری، آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین رهبری و آذربایجان میللی حکومتی‌نین باشچی‌سی اولموش‌دور.

 

س.ج.پيشه­وری‌نین حیات و فعالیتی ایران زحمکش کوتله­‌لری‌نین ارتجاع و امپریالیزم عليهینه مباریزه‌سی تاریخی ایله، ایران کومونیست فیرقه‌سی‌نین شانلی تاریخی ایله سیخ صورتده باغلی اولموشدور. او، ایران زحمتکش‌لری عائله‌سینه منسوب اولموش، ایرانلی فعله‌لر داخیلینده بویا باشا چاتیب یئتگینلشمیش، ایران کومونیست فیرقه‌سی سیرا‌لاریندا تمکینلی انقلابی  مباریزه مکتبی کئچمیش، اؤلکه‌نین آزادلیغی اوغروندا گئدن شدتلی دؤیوش‌لر جریانیندا متینلشه‌رک تجروبه‌لی رهبر، بویوک فیرقه و دؤولت خادیملیگینه قدر یوکسلمیش‌دیر. …

Read more

بولود قاراچؤرلو سهندین شعرینده «باشقا بیریسی‌نین وارلیغینی درک ائتمک» یا دا «دویغوسال ائپیک‌‌لیک»

بولود قاراچؤرلو سهندین شعرینده «باشقا بیریسی‌نین وارلیغینی درک ائتمک» یا دا «دویغوسال ائپیک‌‌لیک»

یازان: همت شهبازی – چئویرن: رامین جبارلی

سهندین طرفيندن بشریتین آجینا‌جاقلی میفی و اونا حاکيم قانون‌لاری چاغداش فورمادا اورتایا قویولوشو بیر نوع اونتولوگیا‌دیر [هستي‌شناختي] کی، چاغداش توپلومسال جیلوه‌لر، چاغداش ائپوسا چئوریلمیش‌دیر و صنايعلی دونیا، چاغداش میف‌لرین تانریسی سانیلمیش‌دیر. اؤز اکتشافاتلارینا اؤیونن و بشر حاقلاریندان دم ووران دونیا. آمما سهندین باخیشیندا انسان شخصیتینی و حاقلارینی آیاق آلتینا آتماق بو میفیک دونیانین ان ساده قانونودور. بو حاقدا «سهند تپه گؤز پوئماسیندا گونده‌لیک سیاسی مسئله‌لره توخانیب و آمئریکا‌لی مصلحتچی‌لری کی، گویا یئنی مدنیت و بشر حاقلارینین ایراندا تبلیغچی‌لری‌دیرلر «تپه‌گؤز»ه بنزتمیش‌دیر».1 بیر گؤزله دونیایا باخان و انسان وارلیغینی اودان تپه‌گؤز. او، صنعتکارلیقلا بو اکتشافلارینی میفیک سیناقلارا کئچمک اوچون تکجه قایناق بیلن دونیانین تراژیک سوژئتینی تصویره گتیرمیش‌دیر. بو سوژئت اؤزلرینی «دلی دومرول» کیمی اؤلومسوز سانان انسانلارین ياشامینا خبردارلیق و باشلانغیج‌دیر. چاغداش ائپوس اؤزونه اؤیونور، آمما او، بو ائپوسون کولمیناسیا نؤقطه‌سینی[نقطه اوج] فاجعه‌لی گؤرور. ائله همن فاجعه‌لی ائپوس، اونو بیر چیخیش یولو آختارماغا مجبور ائتمیش و نتیجه‌ده بو فاجعه‌لی‌ بشری قانون اوچون بوتون انسان‌سئور قانونلارین گئنیش‌لیيی قدر بیر قئید الده ائده بیلیر و بو محمد مختاری دئمیشکن «باشقاسی‌‌نین بیریسینین وارلیغینی درک ائتمك»دیر…

Read more

۲١ آذر نهضتی نتیجه سینده یارانان ملی حکومتین آپاردیغی اصلاحات

 

۲١ آذر نهضتی نتیجه سینده یارانان ملی حکومتین آپاردیغی اصلاحات

ايران خالقلاری­نين تاريخينه قيزيل خطلرله حک اولونموش ۲١ آذر نهضتينين ٧۴-جی ايلدونومو ياخينلاشير. اونون آکتوآلليغی و سون مقصدی اوغروندا گئدن مبارزه بوگون ده داوام ائدير. بو محتشم نهضتين اصيل تشکيلاتچيیسی اولان بؤيوک انسان سيد جعفر پيشه­وری او زامان "نهضتيميز و دونيا سياستی" آدلی مقاله­سينده ۲١ آذر نهضتينين ملی خصوصيتلريندن دانيشارکن يازيردی: "بو مسأله­يه کيچيک باخماق اولماز. فارس متعصبلری هميشه چاليشميشلار دونيايا بيلديرسينلر کی، آذربايجانليلارين اؤزلرينه مخصوص ديل، ادبيات و خصوصيتلری يوخدور. بؤيوک نهضتيميز بو آخماقجاسينا اويان تبليغاتا سون قويدو. حتی بيزه سياسی سببلره گؤره مثبت نظرلرله باخماق ايسته­مه­ين آمريکا و انگليس مطبوعاتينين مهم قيسمی حس ائديب آنلادی کی، فارس متعصبلری­نين ادعاسی دوغرو دئيلدير. آذربايجان خالقینين اؤزونه مخصوص ديلی ايسه فارس ديلی­نين بير شعبه­سی اولماييب، تماميله آيری ديلدير. بئله آذربايجانليلارين طرز- تفکر و آداب معاشرتی هيچ وجه ايله فارسلارلا جور گلمز. بو خالق ترقی ائديب دونياسين معاصر خالقلارينا يئتيشمک اوچون اؤز ديلی، اؤز آداب و رسومو اوزه­رينده ايرلی گئتمه­ليدير. ملی حقوقلار اوغروندا اوزون ايللر مبارزه آپاران آذربايجان خالقی بوتون دؤورلرده آياغا قالخميش و بو دفعه قطعيتله سلاحلی عصيانا ال آتدی. بو عصيان ١٣۲۴-جو ايلين آذر آيينين ۲١-ده غلبه ايله باشا چاتدی. آذربايجان ملی حکومتی ياراندی."…

Read more

بطنیمین گودوکچولری

بطنیمین گودوکچولری

رقیه کبیری

بو حئکایه اؤلکه‌مین بوتون اوشاق- گلین‌لرینه تقدیم اولونور

دوزاغا دوشموش بیر حئیوان کیمی‌ام. قایین‌آنام چیین‌لریمدن یاپیشیب چکیر، آنام ایسه گاه آیاقلاریمدان ایته‌له‌ییر، گاهدان دا أللرینین گوجونو یانچاقلاریما سالیر، بلکه وجودومون ائشیکده قالمیش بؤلومونو دلییه سوخسون. بدنیم دؤشدن یوخاری داغا ساری، یانجاقلاریمدان آشاغی ایسه داغین کؤلگه‌سینده قالمیش دره‌یه ساری آسیلی قالیب. ده‌لیکده گرفتار اولموش قوللاریمی‌بئله ترپده‌نمیرم. من سیلاحلی بیر اووچونون دوزاغینا دئییل، بطنیمین گودوکچولرینین، آنام ایله قایین‌آنام ین دوزاغینا دوشموشدوم. آنام‌نان قایین‌آنام اووچو اولماسالار دا، داشدان نوطفه اوولاماق قصدی ایله منی بو دوزاغا سالدیلار. ایت سو گیلیفینده گرفتار اولان کیمی‌من ده بو ده‌لیکده گرفتار اولموشام. سو گیلیفینده گیرفتار اولوب قالسایدیم، اومودوم اولاردی سو زورلاشسا منی ده اؤزویله سورویوب آپارار. آمما سو‌هارا، داشین ده‌لییی‌هارا! اون بئش ایل یاشاییشیمدا بئلنچی بیر سیخما- بوغمایا دوشمه‌میشدیم. قایین‌آنام ایله آنام دئیینه- دئیینه منی ده‌لیکدن چیخارتماغا چالیشیرلار. بیلمیرم اونلارین دئیینمک‌لرینه قولاق آسیم، یوخسا بو ده‌لییین ایچینده قیفیللانیب قالمیش جانیمین‌هایینا قالیم…

Read more

باکیدا یاشایان ایرانلی بیر مهاجرله دانیشیق هله ده اینام یاشادیر

باکیدا یاشایان ایرانلی بیر مهاجرله دانیشیق

هله ده اینام یاشادیر

دانیشیغی آپاران: ایبیش

کئچمیش یوزایللیک ده آذربالیجاندان معین اجتماعی و سیاسی سببلر اؤزره، مهاجرت آخینی اؤلکه دن خارجه باش وئرمیشدیر. هر مهاجرت دؤورونؤن اؤزونه مخصوص سببلری، مهاجرت ترکیبی و مهاجر طالعی اولموشدور. بو گؤن ده آذربایجان جمهوری سینده یاشایان قدیم مهاجرلردن بیری دکتر «عادله خانیم چرنیک بلند»دیر. ١۵ یاشیندا اردبیل شهریندن اجتماعی مبارزه یه قوشولان عادله خانیم، بوگون ٩٠ یاشینا چاتماق اؤزره دیر. عادله خانیمین مهاجرت دؤوروندن خاطره لرینی ائشیتمک اؤچون، اونونلا  باکی شهرینده آپاردیغیمیز اطرافلی دانیشیغیمیزین خلاصه سینی تقدیم ائدیریک.

عادله خانم، سیز یئنی یئتمه یاشلارینیزدا سیاسی مهاجرته مجبور اولدونوز. اؤنجه بو یاشدا سیاسته قاتیلماغینیزین سببلریندن دانیشین.

١٣٢٤- جی ایلده آذربایجاندا ٢١ آذر نهضتی نین نتیجه سینده ملی حؤکومت یاراندی. او ملی حکومت دؤورونده بوتون او زامانکی جوان لار ک…

Read more

علی توده - 95

علی توده - 95

(1303-1375)

 

بؤیوک یارادیجی  شخصیتلر همیشه بؤیوک تاریخی حادثه ‌لردن دوغولوب. 95 ایللیگینی قید اتدیگیمیز شاعر علی توده بو معنادا آذربایجان خالقینین شانلی تاریخینه قیزیل حرفلرله یازیلمیش “21 آذر” نهضتینه باغلیدیر. اُو، عمرونون سونونا قدر ده آزادلیق ادعا‌لارینا صادق قالان نادر یازارلارداندیر.  

جوادزاده علی علیقلی اوغلو: شاعر، 1337-جی ایلدن شوروی یازیچیلار اتفاقینین و آذربایجان یازیچیلار بیرلیگینین عضوو اولوب.

1302-جی ایل بهمن آین 10-دا باکی شهرینده آنا‌دان اولموشدور. بورادا ١٥٠ نمره ‌لی اورتا مکتبین یددینجی کلاسی بیتیردیکدن سونرا عائله‌لیکجه آتا- بابا یوردو اردبیله کؤچوبلر. نتیجه ‌ده، تحصیلی یاریمچیق قالیب. لاکین شخصی مطا‌لعه‌ سی، ادبیاتا گوجلو مِیلی، اوندا یازیب-یاراتماق هوسی اویاتمیشدیر.  ایلک شعری ده بو واختلار، 1323-جو ایلده “وطن یولوندا” قزئتینده علی توده امضاسی ایله چاپ اولونوب. 1323-1325-جی ایللرده اردبیل ده “ضد فاشیست”، “جؤودت” قزئتلرینده، ادبی شعر مجموعه لرینده. تبریزده “وطن یولوندا”، “آذربایجان” قزئتلرینده، “شفق”، “آذربایجان” مجمو‌لرینده، “شاعرلر مجلیسی” شعرمجموعه لرینده شعرلری منتظم چاپ اولونموشدور.…

Read more

۲۷ دی ( ۱۷ ژانویه ) مدینه گلگون دوغوم گونو

۲۷ دی  ( ۱۷ ژانویه ) مدینه گلگون  دوغوم گونو

 علی اکبرزاده مدینه نورالله قیزی ( مدینه گولگون ) آذربایجان خانیم شاعیری دیر . مدینه خانیم 

 گولگون 1926-جی ایل ژانویه نین 17-سینده باکی شهرینده آنادان اولموشدور .

ابتدایی مکتبی باکی دا بیتیریب 1938-جی ایلده آیله سیله بیرلیکده  اردبیل شهرینه کوچوبلر . سونرا تبریز شهرینده یاشامیش . 1945 و 1946-جی ایللرده  آذربایجان میللی حرکتینین فعال ایشتیراکچیسی اولوبدور و عومور بویوشعرلریله بو اینقلابین جارچیسی  کیمی اولوبدور . مدینه خانیم گولگون آذربایجانا چوخ  باغلی اولدوغو اوچون اوغلونون آدینی دا آراز قویوب دور و تبریز حاقیندا چوخلو حسرت شعرلر یازیب مدینه خانیم گولگون دن “تبریزین باهاری ” ، ” ساوالانین اتکلرینده ” ، ” صولحون سسی ” ، ” یادگار اوزوک ” ، ” تبریز قیزی ” ، ” دونیامیزین صاباحی ” ، ” دورنالار قایداندا ” ، ” دونیا شیرین دونیادیر ” ، ” یورا بیلمز یوللار منی ” ، ” کونلومو اومودلر یاشادیر ” و اونلارجا دیگر شعر کیتابی درج اولونموشدور .کی بو کیتابلارین باشلیق لاریندا انسان آزادلیغی و تبریز حسرتی یئر آلیرمدینه گولگون ، آذربایجانین میلی حركاتی‌نین دؤورونده ، اؤز‌ل‌لیك‌له میلی حؤكومت زامانیندا آذربایجانین گؤركملی موباریز و مدنی قادین‌لاریندان اولموشدور. او خوصوصی ایله « آذربایجان» قازئتی‌نین موخبیری اولان زامان دورلو خیدمت‌لر گؤسترمیشدی. مدینه خانیم هله قادین‌لار كولوبونون رهبرلریند‌ن سایا گلیردی.ائله بو زامان‌لاردا ایدی كی میلی مجلیسده، او مجلیسین وكیلی ، اولو شاعیر و چالیش…

Read more

«مهاجر لر»

«مهاجر لر»
برتولت برشت – چئویرن: احد واحدی

مهاجرلر

هر زامان،
بیزلره قویولان بو آدی
معناسیز گؤرورم:
«مهاجر…!»
بو او دئمکدیر کی،
بیز بیر اؤلکه‌دن
باشقا بیر اؤلکه‌یه کؤچموشوک؛
بیر حالداکی مگر
کوچدوگوموز بیر اؤلکه‌نی آزادلیقلا سئچمیشیک؟!…
بیز باشقا مملکته گئتمه‌میشیک
عؤمور بویو اوردا قالماق اوچون!
بیز قاچمیشیق بوگون،
داها دوغروسو، بلکه
قوولموشوق، سورگون اولموشوق.
اونونچون بیزه
نه اینکی وطن!
سورگون اؤلکه آدلانمالی
بیزلری ساخلایان اؤلکه!
باخین!
بئله نگران – راحاتسیز اوتوروروق بیز،
امکان قدر سرحدیمیزه یاخین؛
و گوزله‌ییریک وطنه گئری دؤنن گونوموزو
هر کیچیک دگیشیگ،
سرحدین هر یانیندا گؤرونور بیزه،
و یولدان یئتیشن هر کیمدن
حرارتلی و جدی
سوروشوروق هر نه‌یی.
بیر شئی اونودولمور؛
باغیشلامیریق دا هئچ نه‌یی!
تسلیم سؤزو بیگانه‌دیر بیزه.
بیرده ساعاتلارین سوکوتی
چاشدیرمیر بیزی؛
بیز باغیرتی‌لارین سسینی…

Read more

آرخیو‌دن تانیلان “ ٢١ آذر” مدا‌لی

آرخیو‌دن تانیلان “ ٢١ آذر” مدا‌لی

حیات یولداشیم زینب موسی ‌زاده جبار قیزی، الیازما‌لاریمی، کتاب آرخیویمی آراشدیرارکن نئچه ایللردی آختاردیغیم مدا‌لی تاپیر. آرخیو‌دن تانیلان نئچه ایللرین حسرتیندن سارالمیش، سولموش “٢١ آذر مدا‌لی و وثیقه‌ سی. وثیقنی آچیب سولوخموش یازیلاری اوخویوروق.

جبار موسی اوغلو موسی زاده ١٩٤٥-جی ایل تاریخده وئریلیب. “آذربایجان ملی حکومتینی اله گتیرمکده شرکت ائتمه ‌سینه گؤره آذربایجان مجلیسی، آذربایجان مجلیسی ملی طرفیندن “٢١ آذر” مدا‌لی ایله طلتیف  اولونوب.

آذربایجان مجلس ملیسینین رئیسی شبستری.

آذربایجان مجلسی ملیسینین کاتیبی م. ویلایی.

آرخیو‌دن تاپیلان بو دمیر مدالین رنگینی ایللر دییشیب. آنجاق بو مدالا اولان محبت هئچ واخت دییشمه‌ ییب. وطنینین، آذربایجانین آزادلیغی اوغروندا دوغما ائل، اوباسیندان اوزاق دوشسه ده، جبار موسی زاده هئچ واخت سارسیلماییب. زینب خانیم دانیشیردی: موسی زاده آناخانیم ٤ اوشاقلا (بیر نئچه آیدان سونرا) آتامین آرخاسینجا گلیب. فدائی دسته‌ لری گنجه‌ ده و شمکیرده یئرلشدیگیندن اونو گنجه‌ ده تاپیب. سونرا عائله‌میزی شمکیرده (شمکیر) تزه‌ کندده یئرلشدیریبلر…

Read more

فریدون ابراهیمی ٢٠ عصرین گؤرکملی اجتماعی- سیاسی

فریدون ابراهیمی ٢٠ عصرین گؤرکملی اجتماعی- سیاسی

خادیملریندن بیری کیمی

حؤرمتلی صدارت، حؤرمتلی تدبیر اشتراکچیلاری،

بیزلر بو گون بورایا فریدون ابراهیمی کیمی بیر شخصیتین وطنپرور سیماسینی آذربایجان خالقینا و خصوصیله اونون گلجه گی اولان گنج نسله تقدیم ائتمک اوچون توپلاشمیشیق

بیر زمانلار مکتبلرده خلق یازیچی‌سی میرزه ابراهیموون "گله‌ جک گون" رومانیندا و شاعره مدینه گولگونون "فریدون" منظومه ‌سینده شرایطه اویغون اولا‌راق گنج نسله، یعنی بیزلره ف. ابراهیمینین شخصیتی، وطنپرورلیگی، آما‌لی، هدفی، اونلارین گئرچکلشمه­سی اوغروندا مبارزه‌ سی بدیعی اوبرازلارلا تقدیم اولونموشدو. مستقلیکدن سونرا ایسه آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا یارانمیش مناسیب و مونبیت شرایط‌دن استفاده ائده­‌رک اونون اصل سیماسینی خالقیمیزا، گنجلیگیمیزه تقدیم ائتمک اوچون داها گئنیش، دولغون امکانلاریمیز واردیر. بوگونکو عظمتلی توپلانتیدا ٣ سنتیابر ١٩٤۵- جی ایل تاریخینده تبریزده تأسیس ائدیلمیش آذربایجان دمکرات فرقه ‌سی مرکزی کمیته‌ سینین (آدف م ک) عضوو، ١٩٤۵- جی ایلین دکابر آیینین ١٢- ده (٢١ آذر گونو) آچیلمیش آذربایجان ملی مجلیسینین نماینده­‌سی و همین گونده ده یارادیلمیش آذربایجان ملی حکومتینین ٢٧ یاشلی گنج باش پروکورورو فریدون ابراهیمینین اجتماعی- سیاسی شخصیتی  باره‌ ده سؤز دئمک مسئولیتی منه هواله اولوندوغوندان غرور دویورام. بو اعتیمادا گؤره کونفرانسین تشکیلات کمیته­‌سینه، ایرانلی مهاجرلر جمعیتی…

Read more

بئش قجله

بئش قجله
رقیه کبیری

دئدی: «بویون سحردن بئش دنه قجله مندن أل چکمیرلر. چؤلده‌هارا گئدیرم باشیمین اوستونده فیرلانیب، قاریلداییرلار
دئدیم: «سیز کی طی‌الارض ائلییه بیلرسیز، بو قجله‌لرین دیلیندن باش تاپمیرسیز؟»
دئدی: «مه‌یر من سولیمان پیقمبرم قورد- قوشون دیلیندن باش تاپیم! بیرده طی‌الارض ائله‌مک نمنه‌دی کی؟
دئدیم: «منه ده اؤرگه‌دین داااا»
دئدی: «قجله دیلینی؟»
دئدیم: «طی‌الارضی»
آرتیردی: «گئنه آلا قارقانین دیلینی اؤیرنسن بیر سؤز، قجله گیج اولار. ائله یئرده یووا قورار کی، بیر قاریش بویوندا اوشاغین دا ألی یوواسینا چاتار. بولوسن دا هر کیم قجله بئینی یئسه، سفئه‌له‌یر. آمما آلا قارقا هم پاخیل، هم ناموسلو، هم ده هوشلو- باشلی بیر قوشدی
دئدیم: «آخی آلا قارقا نه بولور ناموس یانی نمنه؟ مگر آدامدی آرواد- اوشاغینا ناموس لقبی وئرسین؟! »
دئدی: سن بیلمیرسن، بیلر! قولاق آس دئییم نئجه بیلر. گونلرین بیر گونو دجل بیر اوشاق گؤیرچین یومورتاسینی آپاریب قویور آلا قارقانین یومورتالارینین ی…

Read more

فیریدونون سون گونو

              تاریئل اومید

 

فیریدونون سون گونو

تبریز، گولوستان باغی،

فیریدونون سون گونو.

 او، قاچمادی وطندن

او، سئچمه‌ دی سورگونو...

 

گولشنین اورتاسیندا،

دار آغاجینی سئچدی.

آزادلیغا ایناندی،

آزادلیغا آند ایچدی.

 

اؤلوموندن قورخماییر،

روحو، عشقی گؤیده ‌دیر.

او، حیاتا کئچمه‌ ین

قانونلارچون گؤینه ‌دی.

 

کندلری بیر- بیر گزن،

خالقا ساواد اؤیره ‌دن.

اوشاقلار ایله بعضن،

قبیر اوسته گؤروشن...

 

درسلری قبیر اوسته

یازیب، پوزان معلم.

درمان تک نوسخه- نوسخه،

خالقین دردینه حاکم.

فیریدون ایبراهیمی.

 

***

کؤینیی قیزیل گولدو،

آزادلیغا آچیلان.

سانکی فیریدون دئییل

خالقین آزادلیغیدیر،

ایندی داردان آسیلان.

 

تبریز خیابانلاری

دئیین چاتدیمی سونا.

اوخشادیغی بو گوللر

علین اوزا‌دیر اونا...

 

- بیزیم قلبیمیزده‌ سن،

هئچ یئره گئتمییرسن.

- سن یئنه گله‌جکسن،

اؤلمه میشدن، اؤلمه دین،…

Read more

گله‌جک زحمتکئشلریندیر!

فریدون ابراهیمی قوندارما حربی محکمه‌ده:

گله‌جک زحمتکئشلریندیر!

تبریز حبس‌خاناسیندا آلتی آی ایشکنجه ائدیلدیکدن سونرا فریدون ابراهیمی تهرانین قصر قاجار زیندانینا آپاریلدی. محبوسلاری ایشکنجه ائتمکده قصر قاجار حبس‌خاناسی رئیسی‌نین بؤیوک مهارتی وار ایدی. بو زینداندا بیر محبوس تسلیم، تووبه و اعتراف ائتمه‌دن، اورا‌دان آلنی­­آچیق، ساغلام خلاص اولا بیلمزدی.

لاکین نه قارانلیق کامئرا‌لار، نه ده آیلارلا گئجه-گوندوز داوام ائدن وحشیجه‌سینه ایشکنجه‌لرین هئچ بیری فریدونون اراده‌سینی سارسیدا بیلمه‌دی. او، محکم اراده ایله اؤز ایدئیاللاریندان‌ و بیر ایل داوام ائدن آذربایجان میللی حکومتین‌دن مدافعه ائتدی.

محکمه‌نین بیر اجلاسیندا اوندان سوروشولدو:

نیه و نه اوجون اؤلوم حکمو چیخاریردین؟

فیریدون قطعیتله جاواب وئردی؟

اولا من تبریز اها‌لی‌سی‌نین جانانینا سوسایان قولدورلار و اوغرولار اوچون اؤلوم حکمو چیخاریردیم. میللی حکومتین قانونلاری اساسیندا اونلاری محکوم ائدیردیم…

Read more

قارا کؤلگه‌لر

قارا کؤلگه‌لر
رحیم خیاوی

۱٫
او گون‌لری هئچ زامان اونودا بیلمه‌دی. حیاتینا سونو گؤرونمز دهشتلی بیر قارا کؤلگه چؤکموشدو. بعضا زیل قارالاشان، بعضا ایسه بوزاران بیر دهشت. نومره‌سیز آغ رنگلی «پیکان»ین ایچینده قارا گئییملی دؤرد کیشی‌نین آج گؤزلری بیر آن دا اولسون اونو بوراخمیردی. شیکارینی اووسونا سالماق ایسته‌ین بوسقودا یاتمیش شیکارچی کیمی‌گئجه، گوندوز گؤزلرینی اوندان گؤتورموردولر. بعضا بیر آن اولموش اولسادا قانشارا چیخیب، قاباغیندان مرموز باخیشلاری ایله کئچیب، بعضا ده یوخ اولموش کیمی‌گؤرونوردولر. آنجاق قارا کؤلگه‌لری‌‌نین آغیرلیغی اونون بوتون وارلیغیندا حیس اولونوردو. او بو آغیرلیقدان قورتارماق ایسته‌سه ده، قورتارا بیلمیردی. آناسی‌نین: -«اوغول، به نییه پالتارنان یاتیرسان؟» سوالینا دفعه‌لرله دولانباج جواب‌لار وئرسه ده، بیر گون دوز جوابدان قاچا بیلمه‌میشدی:
آناجان، آی‌لاردیر دالیمجادیرلار. بیر آن دا اولسون گؤزدن قویمورلار. …

Read more

سنین ایزین، کؤلگه ن قالمیش آستارا`نین باهاریندا

سنین ایزین، کؤلگه ن قالمیش آستارا`نین باهاریندا

حبیب ساهير

فيريدون ايبراهيمی ،آستارادا آنادان اولدو؛ تئهران اونيوئرسيته سينده حوقوق قورتاردي، ميللی حٶکومتين دادسيتانی اولان بو يازيچی و غزئته چی فدايي، ميللی حٶکومتين قانلی خزانيندان سونرا، ۱۳۲۶ دا شاه حٶکومتی طرفيندن ائعدام ائديلدی. اؤلومله قهرمانجا قارشيلاشماسی ايبراهيمي`نی اونودولماز بير خالق دستانينا چئويردی.

ایل دؤنومون توتان يوخدور،
یوخدور سنی یادا سالان
قبرین اوسته گؤی اوت بیتدی،
ائی ناموراد یازیق جاوان!
آسیلدیغین گوندن بری
ماتملیدیر گؤی گولوستان

دولاشارکن شومال یئلی،
یوردون قیزیل بایراغیندا
ائللر ایله اود یاندیردین
بابکیلر اوجاغیندا.
لاکین افسوس سون ایشیق تک
سؤندون حیات چیراغیندا

نه ائللرین مکتبینده
کیتابینی آچان اولدو
نه یازدیغین قیزیل یازی
رواج تاپیب، دستان اولدو.
لاکین سانما بو عصیرده
هر شئی بیتیب نيسیان اولدو.

گونون یئددی رنگی اریر…

Read more

علی‌آغا واحد؛ فضولی عنعنه‌سی‌نین داوامچیسی

علی‌آغا واحد؛ فضولی عنعنه‌سی‌نین داوامچیسی
حسن مجیدزاده (ساوالان)

فخر ائیله‌مه ای بولبول شیدا چمنیم وار
قوی فخر ائله‌ییم من کی، گؤزل بیر وطنیم وار
دئین شاعر، فطرتاً شاعر دوغولوب، گؤزللییی سئویب، عؤمرو بویو ائلینه، یوردونا اوره‌کدن باغلی اولوب، همیشه وطن و گؤزللیک عشقیله اوره‌یی چیرپینان عصریمیزین یگانه شاعری، بؤیوک عارف شاعریمیز فضولی‌نین نجیب خلَفی و لیاقتلی وارثی، محمدقلی اوغلو علی‌آقا واحددیر.
زمانیمیزین فوق‌العاده استعدادلی شاعری واحد، اؤز سئودییی ائل و خلقی‌نین شعر انکشافیندا گوجلو تأثیری اولموشدو. او، اؤز صمیمیّتی ایله اوستون یئر توتور؛ او، بؤیوک انسان‌لاردا اولان صفت‌لره یییه‌لنمیش بیر صنعتکار اولوب، حیالی و ایگیدلییی ایله بیرلیکده تواضعکار شاعردیر. او، آلتی یوزدن آرتیق گؤزل غزل‌لریله فضولی‌میزین عنعنه‌لرینه دوامچی اولاراق شعرلری‌نین بیرینده دئییر:
دئیردیم اهل قلم، واحد، عفو ائدرسه منی،…

Read more

یوخلوغوموزدا یانماق ! ….

   یوخلوغوموزدا یانماق ! ….

       علی حسن اوغلو

    یوخلوغوموزدا یانماق ! ….
        علی حسن اوغلو


«مرضیه احمدی اسکوئی‌»نین خاطیره‌سینه

بیر دئییل کی،– میلیون اوره‌ک
میلیونلاردا یاشاییرسان؛
میلیون – میلیون آرزولاری اؤز آدینلا داشییرسان!.
بیزیم آنا  وطنیمیز سنین آنا آدیندادیر؛
آنالارین ظولمه قارشی،
حاقسیزلیغا،
بوغونتویا،
کؤله‌لیگه چیخیش اولان حاق –‌هارایی،
سسینده، فریادیندادیر؛
بیزیم آنا وطنیمیز سنین آنا آدیندادیر.

یوردوموزون گؤزه‌ل قیزی مرضیه جان!
یاشادیقجا آذربایجان،
بؤیوک ایران؛
یاشادیقجا
–          
بئله دئییم
قارانقولوق بیر فضانین اوره یینده اود قورشاغی،
او – کهکشان،
یاشایارسان زامان – زامان.
دامارلاردا غیرت سویو،
کیشیلیگین خولقو – خویو،
قیزیل رنگلی آخدیقجا قان،
یاشایارسان مرضیه‌جان
مرضیه‌جان!

خیردا – اینجه بیر آرخ کیمی‌زینه – زینه،
میلیونلارین حیات آدلی دنیزینه…

Read more

آزادلیغی آلمایینجا

تاریئل اومید

ایرانلی مهاجرلر ادبی بیرلیینین صدری

آزادلیغی آلمایینجا

نئچه ایلدیر

اوفوقلر ده گولومسمز

بیر مملکت اوزرینده.

آزادلیغی،

سادتی او اؤلکه‌ نین

اولمایینجا اؤز الینده.

نئچه ایلدیر اسارتیم

تملینه

مبارزلر بالتا چالار.

ستتارخان تک حیاتلاری

عمللری نغمه اولار.

نئچه ایلدیر بیر مسلکدن،

بیر آرزودان

شاخه- شاخه آیریلیقلار

دوغولموشدور.

نئچه ایلدیر خالقیمیزین

سئوینجلری یاناقلاردا

دوداقلاردا بوغولموشدور.

محببت ده

آغ گونونو گزیر هله.

بیر مقاما بنددیر او دا،

اولدوز کیمی سپه ‌لنه.

سن ده بیل کی، عزیز وطن،

قارانلیقلار گؤزلریمی

باغلایانماز.

تاریخ بئله

زامان بئله

منیم ووران اللریمی

بیرجه آن دا ساخلایانماز!

عزیز وطن،

فتح ائدیلمز سنگر اولدون.

سن ووروشلار میدانیندا

سیپر اولدون.

بیر وولکانام-

بو دونیانلا باریشمارام.

آزادلیغی آلمایینجا،

آزادلیغین اولمایینجا،

ا…

Read more

دار آغاجی اونا باش ایدی

دار آغاجی اونا باش ایدی
ائلیار پولاد
«فریدون ابراهیمی»‌نین عزیز خاطره‌سینه

باهارین سون آیی‌نین ایلک گونو تبریزین‌هاوالاری ایسینسه‌ده، زندان زئرزمی‌ده یئرلشدییی اوچون هله بندین دووارلاری قیش سویوغوندان آییلمامیشدی. ائنی اوچ، اوزونو دؤرد متر اولان یئر کهنه ادیاللا اؤرتولموشدو. دوارلاری کیر باسمیش، اَیری-اویری بللی اولمایان جیزیقلار دووارا عیبجر گؤرکم وئرمیشدی. تاواندا ال‌چاتماز هوندورلوکده بالاجا بیر ایشیق لامپی اؤلَزییردی. بندین قاپیسی‌لا اوز‌به‌اوز دوواریندا تاواندان بیر قاریش بویو آشاغی بالاجا بیر دمیر داراقلی پنجره‌ واردی. گونش باتان چاغدا اورادان ساری قیرمیزی قات ایشیق ایچری دوشر. بو آز چکردی. محبوسلارین بورادا یگانه سئوینج و فرح واختی ائله گونشین باتان چاغی او نئچه دقیقه اولاردی. گونش سونرا زندانین اوجا دووارلاری آراسیندا گیزله‌نرک غم-غصه‌نی بنده یئنی‌دن قایتاریردی. بندین نملی و سویوق‌هاواسی اورادا اوتوران دوستاقلاری بوزوشمه‌یه وادار ائتمیشدی. هرکس اؤز خیال عالمینه دالاراق، دیزلرینی قوجاقلاییب بللی اولمایان گله‌جه‌یی دوشونوردولر…

Read more

گونشه داریخیرام

 

گونشه داریخیرام
سیاوش کسرایی
چئویرن: سودابه تقی‌زاده زنوز

بولوتلار، قاپانمیش گؤی‌لر و سویوق اوتاغین سیخیجی حالی
آ‌‌ی‌ین بوتون گونلرینی
اومودسوزلوغا بولاییب، موردارلاییر
و من سنی دوشونرک، ای دمیر قاپیجیق‌لارین آرخاسیندا پارلایان اؤلکه
گونشه داریخیرام!

ماوی رنگلی سویونا و گؤیونه
باشی‌اوجا داغلارینا
چیچکلی دوزنلیکلر، کؤلگه‌لی دره‌لرینه
چالیشقان خلقینه،
توپ-توپ توپلانمیش آغریلار اوستونه آغریلار
یولوندان دؤنمه‌ین قوجامان توپراقلارینا موبارک!
عؤمور آتیم یورغون تنیمین آلتیندا
باش آلیب باشقا یئره چاپدیرسا دا
من سنی دوشونورم!

نه بیر تانیش، نه بیر سیرداش
نه بیر آنلیق چیین‌لرینه سؤیکنه ‌بیله‌جک بیر یولداش
بیر سنسن، اضطراب- قورخولارینلا بیر سن
بیر سنسن، سیغیناجاقسیز بیر سن
تانیش دئییل هئچ بیر شهر،
باغ،
چای
تانیش دئییل هئچ بیر ائو،
کوچه،
یول
هئچ بو صؤحبت ده، بیزیم سئودگیمیز صؤحبت دئییل
سن …

Read more

بوز

بوز
جلیل محمدقلیزاده

من اون یاشیندا، یا بلکه بیر قدرده آرتیق اولاردیم. خالام آزارلامیشدی. میرزا ستّار حکیمی‌گتیرمیشدیلر کی، باخسین و معالجه ائله‌سین. دئمک، خالامین خسته‌لیگی او قدرده آغیر دئییلدی و بونو من اوندان اؤترو دئییرم کی، او وعده‌لر، قیرخ ایل بوندان قاباق بیزیم شهرده ایکی نفر مسلمان حکیمی‌وار ایدی: بیری حاجی میرزا ستّار ایدی و دیگری مشهدی نورمحمد ایدی.
مسلمان حکیمی‌دئدیک ده او دئییل کی بونلار مسلمان ایدیلر، بو ایکی نفره اونون اوچون مسلمان حکیمی‌دئییردیلر کی، بونلار حکیملیک تحصیل‌لرینی مسلمان مملکتلرین‌ده آلمیشدیلار. حاجی میرزا ستّار تبریزده اوخوموشدو؛ حاجی نورمحمدده ائله بیزیم اؤز شهریمیزده نسخه‌بند کتابلارینین مطالعه‌سی ایله و تجربه ایله حکیملیگی اؤیرنمیشدی. بونلارین دا معالجه‌سی بیر مختصرجه نبضه باخاندان سونرا جیبلرین دن خسته‌یه کینَه و حب ایشلتمه وئرمک‌دن عبارت‌ایدی.
بو مسلمان حکیملرین‌دن ساوایی شه…

Read more

آتام

آتام / سعید موغانلی

آتام
سعید موغانلی

آنام سانجی چکنده اؤلمه‌میشدی بیردن
ایندی آتام اوچ وعده اؤلور چؤره‌ک یئرنه
آتام شوکور ایچینده
ساری تئللی بوغدالاریمیزدا
آتام گؤی آتلی سولطان
او قده‌ر آج قالدی کانسئر بو شالدیلدی معده‌سینه
او قده‌ر دؤیوشدو عراق ساواشیندا
حاجی‌لار بورجا دوشوب مشهده گئتدی
لندنه اوچدو
او قده‌ر اوتاندیردی شلمچه‌نی
برادر آغا ساری قوچلاریمیزی
قوربان دوغرادی
او قده‌ر دؤیوشدو
هئچ کیم قورخوسوندان سالام وئرمه‌دی سرطانا
چاراسیز گئجه نامازی قیلدی
چاراسیز زنگ آچدی سردارا
سلام آقای رئیس
سلام آقای همسنگر
سیزین خسته‌خانادا معده آغریسینا
نه قده‌ر روشوه وئرمه‌لییم
معده‌مه پاتک ووروبلار قوربان
صداما گوجوم چاتیردی سرطانا یوخ
مکتوب یازدی آتام
سلام آقای میلیاردر
سلام آقای همسنگر
سلام حضرت اجل اکرم افخم
کارخانازدا نگهبان ایسته‌میرسیز
باقی بقای حضرت عالی
آتیمیزی ایتیمیزی داریخما بوغدو…

Read more

تبریز طلبه‌لری آراسیندا اجتماعی تعهدین دورومو

تبریز طلبه‌لری آراسیندا اجتماعی تعهدین دورومو

سحر قیاسی

تبریز طلبه‌لری آراسیندا اجتماعی تعهدین دورومو
(بیر آراشدیرمانین قیسا نتیجه‌سی)
سحر قیاسی

اؤن‌سؤز
اینسان داورانیش‌لاری اوزره تدقیق و بو داورانیش‌لاری گوجلندیریب یاخود ده‌ییشیلمه‌سینه سبب اولان فاکت‌لاری تانیماق، اینسان داورانیش‌لاری اوزره تدقیق آپاران آراشدیرماجی‌لاری دوشوندورن موضوع‌لاردان بیری‌دیر. بو تدقیق‌لرین نتیجه‌لری ایسه اینسان داورانیش‌لاری‌نین خصوصی بیر یؤنده ثابیت قالماسی یا ده‌ییشیلمه‌سینی ایسته‌ین شخص‌لرین طرفیندن ماراق‌لا قارشیلانیبدیر. پیسیخولوژی، اجتماعی پیسیخولوژی و خصوصی ایله سوسیولوژی متخصصوص‌لری‌نین دقتینی چکن قاورام‌لاردان بیری «تعهد» (commitement) موضوعسو‌دور.
شوبهه‌سیز اجتماعی بیر سیستئمین اجزاسی‌نین‌هارمونیاسی آنلامیندا اولان اجتماعی انتظام، ایده‌ال بیر جمعیتین اهمیتلی خصوصیتلریندن‌دیر. تعهدایسه هر جمعیتده اهمیتلی رول اوینایان و دیگر مسئله‌لرین یارانماسینا سبب اولان بیرلیک، انتظام و تانینمیش پرنسیپ‌لری یارادان بیر فاک…

Read more

ای وارلیلار!

            غلامرضا مجد فر 

ای وارلیلار!

ای وارلیلارا صفالی بایرام

یوْخسوللارا درد و قان اوْروجلوق

اَل ساخلا، بیر‌آز یاواش- یاواش گل

مکث ائیله، بیرآن دایان اوْروجلوق

دوْخسان تومنه دوْنان یئرآلما

پوُل چاتمیری، یوْخ آلان اوْروجلوق

رحمت آیی کیم دئییر بوُ آیه

قیپچان، دابیر آز اوُتان اوْروجلوق

چیلپاقدی اوُشاغی کارمندین

تاپمیر آلا بیر توُمان، اوْروجلوق

خلق آت‌ کی دگیل، قاطیر دگیل کی

یوْنجایله یئیه سامان، اوْروجلوق

قیلچیقلی خمیر، یاوان چؤره‌کله

احمقدی اوْروج توُتان اوْروجلوق

قوْرخوم بوُ دوُ بوْش قالا مچیدلر

چوْخ آزدی ناماز قیلان، اوْروجلوق

از بس کی کلک ساتیبدی زاهید

هر یئرده دئییب یالان، اوْروجلوق

چوْخ سؤزلرینی اینانمیرام من

سن سئوسن اگر، اینان اوْروجلوق

دادمیر اَتی ایللریله فعله

بیر عده تیخیر کالان، اوْروجلوق

کیمدیر بوُ فقیر-‌ ‌ي بی‌نوانین

احوالینه بیر یانان، اوْروجلوق…

Read more

بیر قادیندان، بوتون قادینلارا!

بیر قادیندان، بوتون قادینلارا!
«ذکیه خانیم ذولفقاری»ایله دانیشیق – احد فرهمندی 

آذربایجان ادبیات دونیاسینا ماراق گؤسترن و دایانمادان چالیشان قادینلاریمیزدان بیری ده «ذکی شرفه‌لی» آدلی ایله تانینان «زکیه خانیم ذولفقاری شرف آباد»‌دیر. او ۱۳۴۱-جی ایلین سون باهاریندا، محشتم تبریز شهرینده ایشیق دونیایا گؤز آچیب، اوچ یاشینا چاتدیقدا عایله‌سیله بیرگه یام‌ـ‌یاشیل باغلار احاطه‌سینده اولان گؤزل مرند شهرینه کؤچوب، اورادا بویا-‌باشا چاتیب، همین شهرده ده تحصیل آلیب. ذکیه خانیمین آتا-‌آناسی‌نین کؤکو ورزقان شهرینین شرفه کندیندن اولسا دا، او اؤزونو بیر مرندلی بیلر. خانیم ذولفقاری آنا دیلیمیزه‌هابئله کولتورله فولکلوروموزا تام ووجودو ایله باغلی اولاراق، قادینلارین چئورسینده یازیب، یارالدیب، ترجمه‌ ائتمه‌یی اؤز بویونوندا دانیلماز بیر گؤور سانیر. او جدی شکیلده یازارلیق و چئویرمنلیگه گئج باشلاسا دا گوجلو باشلاییب. آز بیر زامان دا خانیم «فریبا وفی» و «اوریانا فالاچی‌»دان ایکی سانباللی اثری آنا دیلیمیزه ترجمه ائدیب، اوخوجو کوتله‌سی‌نین ماراغینی قازانا بیلیر. بو اثرلردن باشقا فولکلور ساحه‌سینده توپلادیغی بوللو یازیلار «آذربایجان ائل بیلیمی»نین ایچ بولتنینده زامان‌ـ زامان چاپ اولوب. ذکیه خانیمین هله ایشیق اوزو گؤرمه‌ین چوخلو یازیلاری، ترجمه‌لری وار، اوماریم یاخین گله‌جکده‌هامیسی ایشیق اوزو گؤروب ادبیات خزینه‌‌میزه‌دیرلی اثرلر آرتیریلسین. بو چالیشقان حؤرمتلی ادبیاتچی ایله یاخین گونلرده صمیمی‌دانیشیغیمیز اولدو، سایین اوخوجولاریمیزی بو مصاحبه‌نین اوخوماسینا دعوت ائدیریک…

Read more

آنا دیلیمیز

آنا دیلیمیز
حسن ریاضی (ایلدیریم)

دیل اجتماعی بیر وارلیق‌دیر. انسانلار دیل واسطه‌سی ایله بیر- بیرلرینی آنلایـیر، باشا دوشور. بو باخیمدان دیل، انسیّت واسطه‌سی، تفکر قالبی، هم ده دنیانی درک ائتمه آلتی‌دیر. باشقا بیر سؤزله دئسک، انسانلار دیل واسطه‌سی ایله دوشونور، فکر‌لرینی تجسم ائدیر و باشقالاری ایله انسیّت‌ده اولور. دئمک، دیل انسان حیاتینـین، انسان جمعیّتی‌نین هم معناسی هم ده او وارلیغین انعکاسی‌دیر.
دیل، جمعیّتین مالی‌دیر. جمعیّت یوخدورسا، دیل ده یوخدور. انسان جمعیّتی ایله دیل بیرگه یارانیب، بیرگه انکشاف ائدیب و بو گونگو وضیّعته چاتیبدیر. انسانلارین حیات طرزی، دنیا گوروشلری یالنـیز دیل واسطه‌سی ایله آیدینلاشا بیلر. دوز دئـییرلر کی، دیل جامعه‌نین گوزگوسودور. دیل ائله بیر مثل‌سیز اجتماعی حادثه‌دیر کی، انسان جمعیّتی‌نین الده اولونموش علمی‌– مدنی تجربه‌لرینی محافظه ائد‌ر‌ک، اونلاری یاشاتدیریر، انکشاف ائتدیریر. دیل واسطه‌سی ایله‌دیر کی، کئچمیش نسل‌لرین بیلیک و تجربه‌لرینی ایندیکی نسل منیمسه‌ییب، اؤیره‌نیر و گله‌جک نسیل‌لره چاتدیرا بیلیرلر. بئله‌لیکله اجدادلارلا تؤره‌مه‌لر آراسیندا معنوی کؤرپو یارانیر…

Read more

آنا دیلی بالاش آذراوغلو

آنا دیلی
بالاش آذراوغلو

بیر گون اسیر دوشموش بیر قهرمانی
سورغویا سووالا چکنده جللاد،
-سیزین الینیزده اؤلمه‌رم دئدی
منی زامان- زامان یاشادار حیات

دئدیلر: گؤزونو اویاریق سنین
دئدی: یاشارام
دئدیلر: قولونو قیراریق سنین،
سیلاحین، کسرین دوشر الیندن
دئدی: یاشارام!
دئدیلر: قیچینا کونده ووراریق
دؤزه بیلمزسن،
باشیندا ائله بیر تونقال قوراریق
دؤزه بیلمزسن
دئدی: یاشارام!
دئدیلر: نه‌یین وار آپاراریق بیز،
بیرده کئچمیشینه دؤنه بیلمزسن.
دئدی یاشارام!
دئدیلر: دیلینی قوپاراریق بیز،
دانیشا بیلمزسن، دینه بیلمزسن!
سوسدو قهرمان.
نه یاشارام دئدی،
نه اؤللم دئدی.
سؤیله‌دی: نه بیلسن ائله ای جللاد.
دؤوران سنین‌دیر.
دیوان سنین‌دیر

Read more

ایران آذربایجانینین انجومنلرینین تشکیلی و فعالیتی

 

سلطانعلی میرزه ‌زاده

ایران آذربایجانینین انجومنلرینین تشکیلی و فعالیتی

(۱۹۴۵-۱۹۴۶-جی ایللر)

ایران آذربایجانی خلقینین  ایلک دولت حاکمیتینین یرلی اورقانی اولان انجومن ۱۹۰۶- جی ایلین آخیرلاریندا تبریزده تشکیل ائدیلمیشدیر. تبریز شهرینین انجومنینین تشکیلی بوتون ایران اراضیسینده انجومنلر یارادیلماسی اوچون بیر باشلانغیج اولموشدور. بئله کی، تبریزده انجومن یارادیلاندان سونرا، تهراندا، اصفهاندا، کرماندا، رشتده، مشهدده، شیرازدا و ایرانین باشقا شهرلرینده ده تشکیل ائدیلمیشدیر.

۱۹۰۵-۱۹۱۱- جی ایللر انقلابی دؤورونده میدانا گلمیش انجومنلر ایچریسینده ان انقلابی و دئموکراتیکی تبریز انجومنی آدلانان آذربایجان ایالتی انجومنی ایدی.

دوغرودور، انقلابدان سونراکی دؤورده انجومنلر موقتی اولاراق آرادان قالدیریلمیشدیر. لاکین گئنیش خلق کوتله ‌لری ارتجانین اؤزباشینالیغینا باخمایاراق خلق حاکمیتی اورقانی اولان انجومنلرین یارادیلماسی اوغروندا مبارزه‌…

Read more

»آقاخانیم» ننه؛ صمد بهرنگیدن علیرضا نابدله قدر

»آقاخانیم» ننه؛ صمد بهرنگیدن علیرضا نابدله قدر

 سودابه تقی‌زاده زنوز

هانسی‌سا کیتابی اوخویورسان، هانسی‌سا مقاله‌نی ترجمه ائدیرسن، تئوریلر وئریب میلت و یاشادیغین اؤلکه حاقدا یازیلار یازیب اؤزونو ساوادلی و آیدین فیکیر بیریسی کیمی تقدیم ائدیرسن. اما سؤز ۹۴ یاشلی ننه‌یه گلینجه بئینینده اولان بوتون فیکیرلر، قوردوغون خیاللار، یاشاتماق ایستدیغین ایده‌آل‌لار پوزولوب، هر شئیی بیر کنارا بوراخیب الینی الینه آلدیغین زامان اوخودوغون کیتابلاری، یازدیغین مقاله‌لری، ایناندیغین ایدئولوژیلری بیر کنارا بوراخیب، ایکی قولاق دا باشقاسیندان بورج آلیب اؤزونو ده بوتون ووجودونو دا ننه‌یه حصر ائدیرسن.

بو زامانا قدر بوتون اؤیرندیکلریم، بوتون بیلدیکلریم هئچ ایمیش، بوندان سونرا اصیل حقیقتی، اصیل فلسفه‌نی ننه‌دن اؤیرنجیم دییه میدانی ننه‌یه بوراخیرسان. ایچینده یووا سالان هر شئیی بوراخیب، بئیینده کی صحیفه‌نی بوشالدیب، اؤزونو آغ بیر صحیفه کیمی ننه‌نین قارشیسنا قویوب، ننه منی ایستدیغین کیمی یاز، ایستدیغین کیمی پوز دئییرسن…

Read more

۱۹۴۶-۱۹۴۵ جی ایللرده ایکی گنج

۱۹۴۶-۱۹۴۵ جی ایللرده ایکی گنج

انقلابچینین باشینا گلن بیر حادثه‌ دن بحث اولونور

نیازی ئوزو و انوشیروان حاقیندا باشلارینا گلن بیر احوالاتی نقل ائدیب دئییردی:

تهران حکومتینین ۱۹۴۶- جی ایلین دکابریندا وطنیمیزه خائینجه‌سینه غفلت باسقینلاردان سونرا مرکزی کمیته‌ نین تاپشیریغی ایله تبریزین یاخین شهرلریندن بیرینه مخفی تاپشیریغا گؤندریلمیشدیک. بیز بیر نئچه تاپشیریغی یئرینه یئتیردیکدن سونرا بد خبر اشیتدیک. بیزه بو بد خبری قوناغی اولدوغوموز شیخ علی خانین اوغلو اشرف بئی وئردی. او، بو وقت چوخ هیجانلی ایدی. خبری دئدیکجه خیانت دئییردی. بیز اونلارین چوخدانکی قوناقلاریندان ایدیک. بونا باخمایاراق کی، اونلارین عائله‌سینده هئچ بیر پارتیا عضوو یوخ ایدی. بو آداملارین بیزیم پارتیایا چوخلو اعتمادلاری وار ایدی. قوناقپرور عائله باشچیسی بو خبردن چوخ ناراحات اولموشدو. اوغلوندان خبری اطرافلی اؤیره­ندیکدن سونرا بیر قدر فکره گتدی. …

Read more

«هوْپبانا» حئکایه‌سینه هوْپموش آرقوْ سؤزلر

 

«هوْپبانا» حئکایه‌سینه هوْپموش آرقوْ سؤزلر

رقیه کبیری
(«داود دوستار»ین حئکایه‌ دیلینه بیر باخیش)

دیل، عومومیّتله، نیشانه‌لر أساسیندا قورولموش بیر دوزومدور. هر دیل، بیر لانگ langue کیمی‌نیشانه‌لر سیستئمی‌اولاراق اؤزونو شخصی دئییم‌ یا پارول paroleدا گئرچک‌لشدیریر. هر شخصین فردیّتی‌له باغلی اؤزونه مخصوص اؤزل بیر دانیشیق دیلی وار. همین شخص باشقا اینسانلارلا علاقه‌ده، اؤز دانیشیغیندا عومومی‌نیشانه‌لردن بیر پارول (گفتار) کیمی‌فایدالانیر. تصوّور ائدین مثلا هر کس واحد بیر مطلبی باشقا اینسانلارین رسم‌الخطّیندن فرقله‌نه‌رک، اؤزونه مخصوص بیر رسم‌الخطی‌له یازیر. یازی‌نین مؤؤضوع و مضمونو اوْرتاق اولدوغوندا، آنجاق ایفاده‌لر بیر- بیرینه اوخشامیر. دیل ایستر فردی، ایسترسه توْپلومسال یاشامدا، علاقه و باغلانیش آراجیندن علاوه، فیکیر و دوشونجه‌ اوْبرازی‌دیر. اگر دیلی یالنیز بیر آراج کیمی‌گؤتورسک، او زامان معناسی بو اولار کی، بیر یاندان دیل آدیندا بیر وسیله واریمیز، بیر ده بئیینده دوشونولن بیر دوشونجه. حال‌بو کی، دیل و دوشونجه بیر- بیرلریندن آیریلمازدیرلار. اینسان هر نه‌یی فیکیرله‌شیرسه، یالنیز اونو دیل قالیبیندا فیکیرلشه بیلر. کلمه‌سیز فیکیر و فیکیرسیز کلمه یوخدور. باشقا سؤزله دئسک، دیل اؤنجه وئریلمیش بیر قاب دئییل کی سونرا اونو معین بیر دوشونجه‌ ایله دولدورموش اولاق. بورادا «ظرف» و «مظروف»، هر ایکیسی عئین زاماندا یارانیر. دئمک، فیکیرسیز دیل و دیل‌سیز فیکیر اولا بیلمز. دانیشیغا …

Read more

نھضتيميز و دونيا سياستى

نھضتيميز و دونيا سياستى

نھضتيميزين دايره سى گئنيشله ­ييب اھميت کسب ائتديکجه دونيا ديپلپماتلارى و دونيا آزاديخواھلاری­نين اونا نسبت ماراق و توجه­ھى آرتماغا باشلادى، نھايت ايش او يئره گليب چاتدى کى، آذربايجان مساله سى بين الميللى شکيل آلاراق دونيا مطبوعاتى نين گونده ليک مؤوضوعلارى نين بيرينجى سينى تشکيل وئردى. بوتون دونيا راديولارى. مختليف ديللرده اؤلکه ميزين آدينى و نھضتيميزين جريانين سؤيله مکده بير- بيرينه سبقت ائتمگه چاليشديلار.

بونون البته جور - بجور علتلرى اولا بيلردى. آما بعضيلرى اوندان شورالار اتفاقى علئيھينه ايستيفاده ائتمگه چاليشيرديلار.  بيزيم عقيده ميزه گؤره بو غدارانه و خاينانه سياست ايدى.  اونلار بيزيم داخيلى دوشمنلريميزدن مدافيعه ائتمک مقصديله مساله­نى بو شکيله سالماغا جان آتيرديلار.   حالبوکى آذربايجان نھضتى ايران اوچون تام معناسيله داخيلى بير ايش ايدى.   ايران خلقى بو نھضتدن بؤيوک اميدلر گؤزله ديگيندن داخيلى و خاريجى مورتجعلر اونو بو افترالار ايله بوغماغا چاليشيرديلار.  بعضى دوشمنلريميزده بيزيم بؤيوک ميلى حرکتيميزه گولونج اولاراق تجزيه نامى وئرمکله بوتون جماعتى بيزيم علئيھيميزه تحريک ائتمک ايسته ييرديلر…

Read more

تاریئل امید

 

 

تاریئل امید

ایرانلی مهاجرلر جمعیتی ادبی بیرلیین صدری

 

فرقه عشقیم

بیلطینین سطرلری

اومید اولان آرزو اولان.

سیراسیندا نسیل- نسیل

اوغلو اولان، قیزی اولان.

فرقم سلام!

حزبیم سلام!

سن یئنه ده سنگرلرده

یاشا دولدون.

من سنینله دوغولموشدوم،

بو گون سنله یاشید اولدوم.

دوغما فرقم،

عزیز حزبیم.

منی دینله؛

منیم سؤزوم، صحبتیم وار

بو گونونله.

بو گونونه گلیب چاتا

بیلمزلرین،

آزادلیغین اوغوروندا.

اؤلوب گئتمیش اؤلمزلرین،

ستار خانین توفنگینی،

فیریدونون سؤن سؤزونون

آهنگینی،

بو گونونه گتیرمیشم.

اوغوروندا، خیابانی عمرو

سولدو.

پیشه وری سندن اؤترو

هلاک اولدو.

بو آزادلیق یوللاریندا.

قیریلدیلار نئچه‌ لری.

اؤلوم توتدو، قان بورودو

کوچه ‌لری.

عقیده ‌دن دؤنمه ‌ینلر

یئنه اولدو.

فرقم یئنه سیرالارین

آرتدی، دولدو.

بو توفانلار، بو اؤلوملر،

سیندیرمادی عشقیمیزی.

بیر خلق کیمی زامان اؤزو…

Read more

بو شعر اوزون ایللر آیریلیغیندان سونرا وطنی زیارت ائتدیگیم واختلارا تصادف ائدیر.

بو شعر اوزون ایللر آیریلیغیندان سونرا

وطنی زیارت ائتدیگیم واختلارا تصادف ائدیر.

وطن اوغلو

کئچن کئچدی، اوره ک جوشدو، آلیشدی.

گله­جکدن دانیش، یاز، وطن اوغلو.

اوزاق قارداش یاخینلاشیب، دانیشدی،

قله‌مه آل، قوی یارانسین سؤز ، وطن اوغلو

 

بیز سلام گؤندردیک ساغ وطنداشا،

یاغییلا دؤیوشن ایگید قارداشا.

خزان پاییز کئچدی، قیش چاتدی باشا،

باهار نفسیله یاز، وطن اوغلو.

 

اوجا داغلارباشی داییم- قار اولار،

بیرلیکده دوشمنی أییب هر زامان.

آیریلیق اولماسین آماندیر، آمان،

أیرینی کسه‌جک، دوز، وطن اوغلو.

 

مردلرین تاریخده دئییلیب، آدی.

اوره ک بیر، دیلک بیر بودور، مورادی

یوردوموز کوروغلو، بابک سوراغلی،

نامرددن الینی اوز، وطن اوغلو. 

 

اینجه­لیب اوزاق یول چوخ یاخینلاشیب،

قیزیل گول، قر‌نفیل آچیب، دولاشیب،

یازیلان تعریفلر گلیب، یئتیشیب

خائینی ریشه‌ دن قاز، وطن اوغلو.

   

آستارا کؤرپوسون شاعرلر کئچدی،…

Read more

داسی (کریم­اوف) آغامینین انقلابی فعالیتی

داسی (کریم­اوف) آغامینین انقلابی فعالیتی

من، آتامین انقلابی فعالیتیندن یازماغی اؤزومه بورج بیلیرم.

داسی (کریم­اوف) آغامی عبدالکریم اوغلو، ۱۹۰۰-جو ایلده جنوبی آذربایجانین اردبیل ویلایتینین هوشنه کندینده اکینچی عائله‌سینده آنادان اولموشدور. او، مشروطه اینقیلابین‌دان سونرا، ۱۹۱۱-جی ایلده یوخسوللوق اوزوندن اؤز والیدئینلری ایله بیرلیکده شیمالی آذربایجانا، ایندیکی بولبوله قصبه‌سینه (کندینه) مهاجیرت ائتمیشدیر. آغامی عبدالکریم اوغلو قیسا بیر واختدا والیدئینلرینه کؤمک ائتمک اوچون سوراخانی نئفت بوروقلارینا ایشه دوزلیر. باشقا نئفتچیلر کیمی قوروجولوق ایشلرینده چوخ یاخیندان ایشتیراک ائدیر. بو ایشگذارلیغی ایله  او تئز بیر زاماندا اوستا کؤمکچی‌سیندن بوروق اوستاسینا قدر یوکسلیر.

۱۹۳۷-۳۸-جی ایللرده ایرانلیلاری ایرانا و اورتا آسییانین ان اوجقار یئرلرینه سورگون ائدرکن او، یاخین آداملارینین بیر چوخونو ایتیرمه‌سینه باخمایاراق، یئنی قوردوغو عائله‌سی ایله بیرلیک‌ده یئنیدن ایرانا، دوغما هوشنه کندینه گلیر. ایراندا آلوولانان…

Read more

ایران اسلام رئسپوبلیکاسیندا کووپئراسییا حاقیندا

ایران اسلام رئسپوبلیکاسیندا کووپئراسییا حاقیندا

سلطانعلی میرزه زاده

اؤلکه ‌ده یارادیلمیش اسلام اقتصادی قورولوشونون اساس ترکیب حیصه‌ لریندن حساب ائدیلن کووپئراتیو مسئله‌ سیله علاقدار اسلام کووپئراسییا ناظرلیینین تأسیس ائدیلمه ‌سی حاقیندا قانون لاییحه‌ سی حاضیرلانمیش و بو لاییحه مجلیس طرفیندن تصدیق ائدیلمیشدیر. ناظرلیین اساس وظیفه‌ سی «اسلام کووپئراسییا پرینسیپلرینی حاضرلاییب حیاتا کچیرمک، اونو لازیمی ایستیقامته یؤنلدیب گنیشلندیرمک و بوتون اؤلکه ‌ده کووپئراتیو حرکاتینی علاقه ‌لندیرمکدن عبارت ایدی. اسلام کووپئراسییا ناظرلیینین یارادیلماسی ایران قانونونون ۴۳، ۴۴ و ۴۵- جی مادده‌ لریندن ایره ‌لی گلیر. بورادا ایران اسلام رئسپوبلیکاسینین اساس اقتصادی قورولوشونون اوچ نؤع مولکیت فورماسیندان: دولت بؤلمه ‌سی، کووپئراتیو (تعاونی) و خصوصی بؤلمه‌ دن عبارت اولدوغو قید اولونور و اونلارین هر بیرینین احاطه ائتدیی ساحه ‌لر آیدینلاشدیریلیر. لاکن قاباقجیل سول دولت و کووپئراتیو بؤلمه‌ لری شامیل ائدیلیر. خصوصی بؤلمه بیر نؤع یاردیمچی کاراکتر داشیییر و همین ایکی بؤلمه ‌نین تکمیللشدیریلمه‌سینه خدمت ائدیر. بئله کی، خصوصی بؤلمه ‌یه اقتصادیاتین او ساحه -لری داخل ائدیلمیشدیر کی، اونلار مولکیتین بیرینجی ایکی بؤلمه ‌سینه داخل دئییلدیر. یعنی خصوصی بؤلمه - اکینچیلیین، مالدارلیغین صنایعنین، تجارتین و خدمترلرین او ساحه ‌سینه شامیل اولور کی، اقتصادیاتین دولت و کووپئراتیو بؤلمه ‌لرینین فعالیتینی تکمیللشدیرسین.…

Read more

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

(۱۹۷۹-۱۹۸۲-جی ایللر)

 سلطانعلی میرزه‌زاده

۳ - جی هیسه

تورپاق اصلاحاتی قانونونون ماده‌لرینین، نه اینکی اسلام قانونلاری، هم ده حدودی جهتدن دوزگون و عدالتلی اولدوغونو هم کومیسسییا عضولری، هم ده حیاتی رئاللیقلار تصدیق ائتمیشدیر. مثلاً، کومیسسییانین عضولریندن بیری اولان آیت الله مئشکینی «کئیهان» قزئتی موخبیرینین سواللارینا جاوابیندا گؤستریردی کی؛ «... مولکی، حقوقی و دیگر برابرسیزلیکلر بیر- بیرینه ظلم، زوراکیلیق و استثمار نتیجه سینده، عمله گلمیشدیر. او، داها سونرا اؤز فیکرینی بئله داوام ائتمیشدیر.»... اصلینده، اسلام مولکیت حقوقوندا غیری- محدود مولکیت صاحبلیگی رد ائدیلیر، چونکی مولکیت نه روحی و نه ده معنوی قیدا دئییل کی، ایسته دیگین قدر اونا صاحب اولاسان. اگر هر هانسی بیر مولکیت باشقاسینین حسابینا یارانیب آرتیرسا، او جمعیت اوچون فساد منبعیدیر. تورپاق عمومی نعمتدیر. اوندان هامی، خصوصاً اونا زحمت چکن بهره‌له نملیدیر».(۱۹) بوندان علاوه، ایران جمعیتی اوچون حیاتی اهمیته مالیک اولان آقرار- کندلی مسئله ‌سینین حلینه عائید خمئی­نینین «اگر تورپاق مسئله ‌سی حل اولماسا، انقلابین بیر پایه‌ سی ناقصدیر»(۲۰) سؤزونه ایستیناد ائد‌ن اورومیه انقلاب کئشیکچیلرینین باشچیسی دئمیش‌دیر: « فئوداللارین نه اینکی تورپاغی، حتی دیگر املاکی دا مصادره اولونمالیدیر». ائلجه ده، حجت الاسلام مهدی کروبی تورپاق مسئله ‌سینین عدالتله حلینی ایره ‌لی سوره ره ک حاقلی اولاراق دئمیشدیر: «تورپاغین ۱۰۰ هئکتارلارلا بیر نفرین الینده توپلانماسی دوز دئییلدیر. کندلینین گئجه- گوندوز …

Read more

کئچه‌دن ائوجیک

کئچه‌دن ائوجیک
علی اشرف درویشیان – چئویرن: حسن ایلدیریم

شاختا-سازاق یوخوسونو قاچیردی. آیاقلاری دیزلرینه‌جن آغریییردی، دده‌سینین دیزلری‌نین آراسیندا بوزوشوب، قالمیشدی. کوره‌یینی دده‌سینین بوش و چوخور قارینینا سؤیکه‌میشدی. آجیندان اوره‌یی اویولوردو. جانیندا هئی قالمامیشدی. اینجارسیزجا گؤزلرینی آچدی. اویان‌لاردا، دده‌سینین یاپینجی‌سینین ائشییینده چوغون سوسموشدورسا، آمما هله‌ده شاختا-سازاق یامانجا کسیردی. ایکی گون ایدی کی اونلار کئچه ائوجییه سیغینیب بیر-بیرلرینه یاپیشیب، قالمیشدیلار. دده اوغلان‌جیغازین ترپه‌نیب، تیتره‌مه‌سیندن دبریشدی و بوغوق بیر سسله دئدی: «سیرو! ائشیک یامان ساووق‌دور.» اوغلان‌جیغاز یاری آچیق گوؤزلری‌ایله یاپینجی‌نین یاخاسیندان قارشیداکی یاماجا باخدی یاماج آغ-آپپاق آغارمیش، بلکه‌ده بیر آز آچیق ماوی‌یه چالان ایدی. اوزاقلاری سیخ دومان بوروموشدو.
«
باپیر، آجام
دده الینی یاپینجی…

Read more

کاش … / سعید موغانلی

کاش … / سعید موغانلی

کاش    … 

کیشی‌لر جهنّم،
هئچ بیر قادین زیندانا دۆشمه‌ییَدی کاش
و هئچ بیر آنا،
الی سیلاحلی قاباغیندا آغلامایایدی.
آخی اوردا داراق تاپیلمیر ساچ داراماغا
و قورشون آنا لایلاسی ائشیتمه‌یه کاردیر.
ائویمیز جهنّم،
گؤیرچینلر ده اوچورولسون.
کؤپک‌لر باغلانیلسین،
زیندانلار باغلانماسالار دا.
آنالار زیندانا تاپشیریلماسینلار،
زیندانلار آنالارا تاپشیریلسین کاش

پان پلنگیسمین آناسی خاتین
و شعرین سون مدیری یاشام
شعر دوغوزدورورسان کیشی جیسمیمدن
( قادینلاشا-قادینلاشا )

سورون یاشاماقدیر
یاشماق بهانه‌دیر
یوخسا بیز سحرله مرضیه‌نی گؤزلدیلر دئمیشدیک
و فیشدیریغا باسمیشدیق
کوتون مان‌قوردلاری
قورخما آزادلیغا بورجون اؤده‌ییر زیندان‌لار
و اینان پان پلنگیسمین سون معبدی
بازار آغزی دئییل
ائل گؤلودور.
و علیرضایا دئنن
-سن یاخشی دۆشونورموشسن قاداسی

آدین آزدیر
آدین آزاد.
آدین نازدیر
آ…

Read more

شانلی اوکتیابر

شانلی اوکتیابر

ای شانلی انقلاب، شرفلی بایرام،

سنینله فخر ائدیر مظلوملار تمام،

آلیرام او بویوک آدیندان ایلهام،

ابدی بیر گونش سندن دوغولدی،

تنو گونش اؤنونده ظلمت بوغولدی.

 

پارلادین سن شمال افقلریندن،

تیتره دی ظالیمین قصری یئریندن،

چاریزمین ریشه سین قازدین دریندن،

آدینا باش اگدی گون آسماندا،

سنده کی عظمت تکدیر جهاندا.

 

گوج آلدین فعله دن، الی قاباردان،

ائللری قورتاردین ظلم و فشاردان،

دهشتلی طوفاندان، فیرتینالاردان،

ساحله چیخارتدین بشر حیاتین،

امیدی سن اولدون بو کائیناتین.

 

ظالم دیکتاتورون پوزدون نقشه سین،

سن قازدین قادین ظلمینین ریشه سین،

عالمه بیلدیردین حقین قوه سین،

محو اولدی حقیرلیک ظلم، اسارت،

مظلوملار تاپدیلار سندن سعادت.

 

عاجزم یازماغا من وقاریندان،

ایل به ایل خوشگان، نو بهاریندان،

قیزیل بایراغینین دالغالاریندان،

یاییلیر عالمه نور واراق- وراق،

دنیانی بورویور او ق…

Read more

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

 

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

(۱۹۷۹-۱۹۸۲-جی ایللر)

سلطانعلی میرزه زاده

2- هیسه

کومیسسیاسینین اساس وظیفه ‌سی اسلام قایدا- قانونلاری اساسیندا تورپاق اصلاحاتی قانون لاییحه‌ سی حاضرلاماق ایدی. همین اوچلر کومیسسیاسینین باشچیلیغی آلتیندا هازیرلانمیش لاییحه خمینینین نظرینه چاتدیریلدیقدان سونرا، ۱۹۸۰-جی ایل آپرئل آیینین ۹- دا (۱۴ فروردین ۱۳۵۹-جو ایل) انقلاب شوراسیندا تصدیق ائدیلدی.

قانون لاییحه ‌سی اسلام شورا مجلسینین مذاکره‌ سینه وئریلندک، ایلک نؤبه ‌ده، تورپاقلار حاقیندا حسابلانما معلوماتلاری توپلاندی. (۱۵)

همین قانون لاییحه ‌سی ۱۹۸۰- جی ایلین آوقوست آییندا (۱۳۶۰- جی ایلین شهریورینده) مجلسین مذاکره ‌سیندن کئچه ‌رک تورپاق اصلاحاتی قانونو آدی ایله قبول اولوندو و بو قانونون اصلاحات قانونو کیمی یرلرده حیاتا کچیریلمه‌ سی قرارا آلیندی. بونونلا علاقدار اولاراق، یعنی تورپاق بؤلگوسو ایشیله مشغول اولماق اوچون ۷ نفرلیک کومیسسیا یارادیلدی. (۱۶) قانونا گؤره بو کمیسسیانین ترکیبی: ۱ نفر اسلام قوروجولوق تشکلاتیندان، ۲ نفر کند تصروفاتی نازیرئلییندن، ۱ نفر داخیلی ایشلر نازیرلییندن، ۱ نفر عالی روحانیت طرفیندن، ۲ ن…

Read more

سوْن/ رقیه کبیری

سوْن/ رقیه کبیری

«سن ده سوْل‌أققه‌سن؟»

یاتاغیمدا اوزانیب، خیاللاریملا اوُغراشیردیم. گاهدان کئچمیشی، گاهدانسا دا هله گلیب چاتمامیش گونلری دوشونوردوم. خوشلامیردیم گؤزومو آچیم. آمما داداشین سسی خیاللاریمی داغیتدی. دیرسکله‌نیب، قاپینی آستاجا آچدیم. ماما موبایلیندا اونا نسه گؤستریردی. داداش، اؤزو خبری اولمادان مامان ایسه فخر ائله‌دییی بیر مسئله‌یه، اونون دا سولاخایلیق اؤزللیینه، بارماق قویموشدو:
«
بولوسن دونیا جمعیتی‌نین یوزه اوْنو سوْل‌أققه‌دی؟»، ماما دئدی.- لحنیندن غرور یاغیردی.
«
نه اولسون، چؤره‌یی ساغ ألیوینن یئمه، سوْل ألیوینن یئه. فرق ائلر؟! یاشی دا، قوروسو دا، ایکیسی بیر قاپییه چیخار. آنجاق أل گرح آدامین عملینی آشیرسین.»، داداش دئدی.
ماما اونون سؤزونو ائشیتمه‌میش کیمی آرتیردی: «دونیانین هوشلو- باشلی‌لارینین چوخو سول‌أققه‌دی. بولوسن اوباما دا سول‌أققه‌دی؟»
«
کیم؟»
دئیه‌سن داداش مامانین سؤزونو یاخچی باشا دوشمه‌دی. مام…

Read more

«ساهر»ین حیاتینا اؤتری بیر باخیش

«ساهر»ین حیاتینا اؤتری بیر باخیش
علی آغ گونئیلی

 اؤلکه‌میزین معاصیر شعرینده، داها دوغروسو فارس و آذربایجان دیللرینده یارانان یئنی مضمونلو شعرین یارانماسی، یاییلماسی ساحه‌سینده، حبیب ساهرین بؤیوک و ده‌یرلی امه‌یی اولموشدور. ساهر،‌ ایراندا، یئنی شعرین آتشین مودافیعه‌چیسی،‌ انقلابچی، ادیب و شاعر میرزا تقی‌خان رفعتین تاثیری آلتیندا اولور و شعر ساحه‌سینده، اونون، یئنیلی‌یه دوغرو آتدیغی آددیم لاری دا، اوستادی رفعتین زکاسی‌نین ‌ایشیغیندا اوز وئریر.
ساهر ‌ایلک اؤنجه اؤز اوستادی رفعتین واسیطه‌سی‌ایله و سونرا دا استانبول دا تحصیل آلدیغی زامان تورکیه‌نین قاباقجیل شعری‌نین عنعنه‌لرینی دریندن اؤیره‌نیر و عینی زامان دا فرانسه ادبیاتی‌نین یئنی شعری‌ایله دریندن تانیش اولوب و اؤزو اوچون یئنی پوئتیک اوسلوبو یارادا بیلمیشدی.
‌ایلکین یارادیجیلیقلاریندا، رومانتیک مئیلی ساهرده گوجلو اولسادا، آنجاق گئت به گئت او رومانتیک عالمیندن آیریلاراق «آتینی مینیب گونش پارلایان و …

Read more

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

 

ایران اسلام شورا مجلیسی تورپاق اصلاحاتی حاقیندا رولو

(۱۹۷۹-۱۹۸۲-جی ایللر)

سلطانعلی میرزه زاده

آچار سؤزلر: اصلاحاتین قانونلاشدیریلما‌سی، وئریلن ودلر، اونون اجراسی

ایراندا اسلام انقلابینین غلبه‌ سیندن سونرا، اؤلکه ‌نین داخلی اقتصادی حیاتیندا باش وئرن دییشیکلر، حیاتا کچیریلن تدبیرلر، اؤلکه ‌نین اقتصادی حیاتینا دایر شورا مجلسینین قبول ائتدیی نورماتیو آکتلارین آرادیریلیب تحلیلی و تدقیقی گؤستریر کی، ایران اقتصادیاتی ۲۰- جی عصرین ۱- جی یاریسیندا اساساً، یاریم موستملکه اؤلکه‌ لرینه خاص اولان جهتلرینی ساخلاماقدا داوام ائدیردی، ایران گئری قالمیش آقرار اؤلکه ایدی. اونون اقتصادیاتینین اساسینی – فئودال موناسیبتلرینین حؤکم سوردویو، پریمیتیو تخنیکایا و اصوللارا کند تصروفاتی تشکیل ائدیردی.

ایران اسلام شورا مجلی‌سینین اؤلکه ‌نین داخلی حیاتینا دایر قانونوئریجی‌لیک فعالیتی قارشیسیندا انقلابین مقصد و وظیفه ‌لریندن ایر‌لی گلن بیر سیرا موهوم مسئله ‌لر او جمله ‌دن: دولت حاکمیتینین اقتصادی اساسینی تشکی…

Read more

نیقالای

نیقالای
رقیه کبیری

پاییزا ایکی گون قالیر. نوبار قاپیسینین دروازاسینین طاغی آلتیندان کئچیرم. خوشوم گلیر تربیت آغزی دئمک عوضینه نوبار قاپیسی دئییم. ندنسه بو دروازانی مرمت ائله‌یندن بری بورا یئتیشنده نه ساغدان کئچرم نه ده سولدان. همیشه طاغین آلتیندان کئچیرم. اؤزوم ده سببینی بیلمیرم. آنجاق طاغین آلتیندان کئچنده، دئییرم بس أسکی ایللردن ایندیکی زامانا قدم قویورام. مرمت اولونموش دروازا قوندارما بیر بینا کیمی‌اولسا دا، فیروزه رنگده‌کی کاشیلاری خوشوما گلیر.
فیکریم قالیب اوردا کی، ساعات بیناسینا یئتیشنده باخیم گؤروم ساعات دوز ایشله‌ییر یوخسا یوخ. بیلمیرم تبریزین تورپاغینداندی یوخسا ساعاتین عیب- ایرادی وار کی همیشه دالی- قاباق ایشله‌ییر. بو مسئله بیر سؤزو یادیما سالدی. ظارافات اولسا دا آنجاق ائشیتمه‌لیدی. دئییر بیر نفر او هوندور ساعاتدان سوروشور بس سن نییه هئچ زامان دوز ایشله‌میسن؟… ساعات جاواب وئریر: باخ گؤر منیم آلتیمداکیلار دوز ایشله‌ییرلر، من ده دوز ایشله‌ییم!؟ آنجاق همیشه بورالارا گلنده یادیما ساللام ساعاتین یاتیب یاتمادیغینا، دالی- قاباق ایشله‌دییینه فیکیر وئریم. بونونلا بئله چوخ واختلار باشیم خیاوانین قالماقالینا قاریشیب، یادیمدان چیخار. ایندی یوخ، ایللردیر بئله‌یم. من و ساعاتا باخماق هوسی هر زامان …

Read more

قیرمیزی پاپیون

قیرمیزی پاپیون

مژگان صیامی

آغ آپباق، گؤزه‌ل، نازلی – دوزلو، سس‌سیز سایقیلی «سونا» خانیم! قوجاقلاردان دوشموردو. . . او قده‌ر تربیه‌لی- سئویملی و او عائله‌ده ده یئری وار ایدی کی سون بئشیک سایاغی اونو عزیزله‌ییردیلر. گؤز‌لری بال‌ رنگینده، ساچ‌لاری پامبیق کیمی، جانی هر زمان تر – تمیز. . . او ائوده دوغولموشدو.
هر شئیی اؤزه‌ل و آیریجا آلینمیشدی. بالاجا بیر ‌رنگلی بزکلی کومه‌سی، یاتاق یئری، قاب – قاشیقی، آیین اویونو، توره‌لی اویونجاق‌لاری و. . .
پاپیون‌لاری آرا بیر دئییشیلیردی، آمما قیرمیزی اطلسی پاپیونی چوخ واقت بوینوندا گؤزه ده‌ییردی. سئوه – سئوه ائله بویونا اوخشاییردیلار، قونوم قونشونون بالالاری بو شانس‌لی دوم آغ پیشیگه قیسقانیردی‌لار! اودا اؤزونو نئجه ازدیرمه‌یینی یاخشی بیلیردی. عائله‌نین کولتورونو آنلاییب، یول -‌رویه اویره‌نمیش، سهوی چوخ آز اولوردو. . .
یئنه تاپیلدی!! آرالیق – آرسیز – آریق ائرکک پیشیک. . . توستو ‌رنگینده گؤز‌لری، پ…

Read more

یاس لی ساوالان!

 

 

 

یاس لی ساوالان!

هر زامان كی باخيرام باشينا قار وار گورورم

اوغلو اولموش آنا تك گوزلرين آغلار گورورم

هر طرفدن چكيليب سينه وه داغلار گورورم

آی آلان اوستونو غم چيسگينی هريانی دومان

آی ياغان باشينا غم لر اودو ياس لی ساوالان!

ماهنيلار قوشماغا باشلار يئنه ده قوشماچی لار

ياز گليب گئتدی يئنه گولمه دين اوچ آيدا بير آن

آی آلان اوستونو غم چيسگينی هر يانی دومان

آی ياغان باشينا غم لر اودو ياس لی ساوالان!

قرن لر كئچدی سنين گولمه دی بير لحظه اوزون

قان لی ياش توكدو سارالميش اوزونه ياش لی گوزون

غصه دن دوندو قارانليق گئجه اولدو گونوزون

نه سوران حالينی اولدو نه ده بير ياده سالان

آی آلان اوستونو غم چيسگينی هر يانی دومان

آی ياغان باشينا غم لر اودو ياسلی ساوالان!

آند وئريرم سنی او قانه بلنميش داشيوا

گئجه گوندوز او گوزوندن توكولن قان ياشيوا

اوره یين دردينی بيلدير او سهند قارداشيوا

سنی وارليق سنی تانری سنی بو آه و فغ…

Read more

قارقا دوزو

قارقا دوزو
رقیه کبیری

هتل قاپیسی کیمی‌طنطنه‌لی دئییلدی. ائو قاپیسی کیمی‌ایدی. ایچری کئچدییمده من ده همسفرلریم کیمی‌اوستو اؤرتولو حیطین گؤزل‌لییینه حئیران قالدیم. قولونو قاندال کیمی‌ارینین قولتوغونا سالمیش مارالین اوووووف دئدییینه‌هامی‌اونا ساری باخدی. منه ائله گلدی کی مارالین اری اوُودور، مارال ایسه اوُوچو.
مارال اوف دییه- دییه دیواردان تاغا دوغرو آشیرما آشان گول- چیچک‌لره ساری قاچدی. اری قوزو کیمی‌اونون آرخاسیجا سوروندو. مارال قفسده اوخویان بیر جوت عشق قوشونون قاباغیندا دایانیب قوشلار کیمی‌جوه‌جولده‌دی. مارالین سسینه آیری قفسلرده‌کی قوشلار دا اونونلا سس سسه وئردیلر.
منیم کیمی‌تک باشینا سفر ائله‌ین پروین گوله- گوله دئدی:
«
سمرقند دئمه، بهشت دئه! دوغوردان بورا بهشتین کوپیه‌سیدی. البته بو شرط‌نن کی توپال تئیمورون آدی سانی اولمازدی. آدی بئله احوالیمی‌پوزور
مارالین اری چیین‌لرینی یوخاری آتیب، دئدی: «بیر دفه دئنه بیزده حور-…

Read more